ფილადელფიის ექსპერიმენტი (Philadelphia Experiment) – ერთ-ერთი ყველაზე იდუმალი ლეგენდა აშს-ში, რომელიც ათწლეულების განმავლობაში იზიდავდა უფოლოგებს, შეთქმულების თეორეტიკოსებსა და პარანორმალური მოვლენების მოყვარულებს. ამბის არსი იმაში მდგომარეობს, რომ 1943 წელს ამერიკული სამხედრო ხომალდი, სავარაუდოდ, უხილავი გახდა, ტელეპორტირებული იქნა და ეკიპაჟისთვის საშინელი შედეგები გამოიწვია.
მოხდა თუ არა ეს სინამდვილეში ?
ლეგენდა იწყება უფოლოგ “მორის კ. ჯესაპის” მიერ მიღებული წერილით 1955 წელს. იგი ამტკიცებად, რომ შეესწრო აშს-ს საზღვაო ძალების მიერ განხორციელებულ ექსპერიმენტს, ფილადელფიის საზღვაო პორტზე.
ლეგენდა იწყება 1955 წელს, როდესაც უფოლოგი მორის კ. ჯესაპი იღებს წერილს უცნობი პირისგან, სახელად “კარლ მ. ალინისგან”. წერილის ავტორი ირწმუნებოდა, რომ თავად შეესწრო აშშ-ის საზღვაო ძალების მიერ ფილადელფიის საზღვაო პორტში ჩატარებულ ექსპერიმენტს. იგი აღწერდა, როგორ გახდა გამანადგურებელი „USS Eldridge (DE-173)“ უხილავი და შეეძლო სივრცეში გადაადგილება. იმავდროულად, ეკიპაჟის წევრები მძიმედ დაზარალდნენ: ზოგი მათგანი გემის ლითონს შეერწყა, ზოგმა კი მძიმე დეზორიენტაცია და ფსიქოზი განიცადა.
მონაცემების თანახმად, ექსპერიმენტი ტარდებოდა პროექტის ფარგლებში, რომლის მიზანი იყო უხილაობის ტექნოლოგიის შექმნა ძლიერი ელექტრომაგნიტური ველების გამოყენებით. სავარაუდოდ მეცნიერები ცდილობდნენ სინათლის „მოხრას“ ობიექტის გარშემო, რასაც მოგვიანებით „ოპტიკური უხილავობა“ ან სხვაგვარად „სივრცის გამრუდების ველები“ უწოდეს.
ვინ იდგა ექსპერიმენტის უკან?
ლეგენდაში ხშირად ფიგურირებენ ცნობილი მეცნიერები. ერთ-ერთ მთავარ ფიგურად სახელდება ალბერტ აინშტაინი, რომელმაც, სავარაუდოდ, შეიმუშავა „ერთიანი ველის თეორია“, რომელზეც დაფუძნებული იყო ეს ტექნოლოგია. სხვები ახსენებენ ნიკოლა ტესლას, რომლის ელექტრომაგნეტიზმის შესახებ ნაშრომებმა, სავარაუდოდ, საფუძველი ჩაუყარა ექსპერიმენტს.
მრავალრიცხოვანი გამოძიებები დამაჯერებლად აჩვენებს, რომ “ფილადელფიის ექსპერიმენტი” არის მითი. აშშ-ის საზღვაო ძალების ოფიციალურ არქივებში არ არის მსგავსი ექსპერიმენტის შესახებ არანაირი ჩანაწერი. მეტიც, ხომალდი USS Eldridge ვერ იქნებოდა ფილადელფიაში 1943 წლის ოქტომბერში, რადგან მისი ჟურნალები ადასტურებს, რომ ამ დროს ის სრულიად სხვა ადგილას გადიოდა გამოცდებს. ამ ისტორიის მთავარი “მოწმე”, ალენ/ალენდე, აღიარებული იყო უკიდურესად არასანდო პიროვნებად, რომელსაც ჰქონდა ფსიქიკური პრობლემები და გამოგონებებისკენ მიდრეკილება. და ბოლოს, თანამედროვე ტექნოლოგიების გათვალისწინებითაც კი, ტელეპორტაცია ან უჩინარობის შექმნა იყო და რჩება ტექნიკურად შეუძლებელი, განსაკუთრებით 1940-იან წლებში.
რატომ არის ფილადელფიის ლეგენდა დღემდე ცუცხალი ?
მიუხედავად მტკიცებულებების არარსებობისა, “ფილადელფიის ექსპერიმენტის” ლეგენდა პოპულარობას ინარჩუნებს რამდენიმე მიზეზის გამო:
- სამხედრო პროგრამების საიდუმლოება: მეორე მსოფლიო ომის დროს აშშ მართლაც ატარებდა უამრავ გასაიდუმლოებულ კვლევას, მათ შორის “მანჰეტენის პროექტს”, რამაც საფუძველი შეუქმნა მსგავსი ისტორიებისადმი ნდობა.
- უცნობის შიში: ეს ამბავი ეხება ფუნდამენტურ შიშებს – რეალობის დაკარგვას, გონების კონტროლს, გაუჩინარებასა და სიკვდილს, რაც ადამიანებში ძლიერ ემოციურ რეზონანსს იწვევს.
ფილადელფიის ექსპერიმენტი უპირველეს ყოვლისა საინტერესო ქალაქური ლეგენდაა, რომელიც სამხედრო საიდუმლოსა და ფანტაზიების შეერთებიდან გაჩნდა. მიუხედავად მრავალი მოთხრობისა და თეორიისა, მისი განხორციელების სანდო მტკიცებულება არ არსებობს. დიდი ალბათობით, ეს ისტორია ჭორებისა, გაუგებრობებისა და ადამიანთა ბუნებრივი ინტერესის შედეგია. თუმცა, სწორედ ასეთი ლეგენდები განაგრძობენ მკვლევართა და შემოქმედთა შთაგონებას, კულტურულ მემკვიდრეობაში კვალს ტოვებენ და წარსულის საიდუმლოებებში ცოცხალ ინტერესს იწვევენ.
